Je hebt niet ineens last van overspannenheid. Er is niet opeens een burn-out. Vooraf zijn er altijd signalen. Waarschijnlijk heb je ze niet opgemerkt. Of heb je ze genegeerd?
Je zou die signalen in vijf categorieën kunnen indelen.
Emotionele signalen zoals gevoelens van onvrede, lusteloosheid, onzekerheid, snel geprikkeld, je schrikt snel. Harde geluiden zijn storend. Het gevoel dat je moet huilen. Er is geen interesse in anderen, die ruimte heb je op dat moment niet. Ik zie in mijn praktijk ook zelfverwijten en schuldgevoelens. Je slaapt slecht. Geen interesse in seks, je gevaarsysteem is immers actief. Er kunnen gevoelens zijn van mislukking. Maar ook gevoelens van boosheid en frustratie.
Er zijn ook lichamelijke signalen. Denk bijvoorbeeld aan hartkloppingen, druk of pijn op je borst, duizeligheid omdat je ademhaling onbewust hoog en vrij oppervlakkig is. Hoofdpijn, buikpijn, pijn in je rug, nek en schouders. Opgeblazen gevoel, oprispingen, veelvuldig zweten zonder inspanning. Vatbaarder voor infecties. Vaak verkouden, een koortslip. Pijn/ongemak in de maag- en darmstreek. Je menstruatiecyclus raakt verstoord. Impotentie/frigiditeit. Vermoeidheid, et cetera.
Motorische signalen noem ik apart, al zijn het lichamelijke signalen. Stramheid van je spieren waardoor je geneigd bent om minder te gaan bewegen. Terwijl juist het tegenovergestelde in veel gevallen een betere keus zou zijn. Beverig, tics. Je beweegt anders. Je laat vaker iets uit je handen vallen of stoot ergens tegenaan. Je bent nog te moe om je bed uit te komen.
Verstandelijke signalen. Vergeetachtigheid. Je springt van de hak op de tak. Je raakt het overzicht kwijt en daarmee het gevoel van controle. Dat maakt je onzeker en angstig. Werk blijft liggen, hoeveel tijd je er ook aan besteedt, je krijgt het niet af. Er is veel piekeren, besluitenloosheid. Je kan je niet goed meer concentreren. Je bent niet meer geïnteresseerd in wat er om je heen gebeurt en je hebt totaal geen inspiratie meer.
In gedrag zie je dat mensen slordiger worden en zelfs onderpresteren. Het kan zijn dat je dit vergoelijkt, maar het kan ook zijn dat er een en al zelfverwijten zijn wat je somber en onzeker maakt. Op je nagels bijten. Laat naar bed en de slaap niet kunnen vatten. Er kan ongeremd gedrag zijn maar ook het tegenovergestelde. Mensen die helemaal losgaan of mensen die zich terugtrekken en isoleren. Of een combinatie van beiden. Ongeremd gedrag zoals overmatig roken, eten, drinken, drugs, samen met anderen of helemaal alleen. Mensen kunnen zich ook ineens autoritair gaan gedragen (zie dit column). Fysiek en verbaal agressief gedrag komt ook voor, het alom bekende korte lontje. En onderschat ook niet het gedrag van onbewust vasthouden aan stress (zie dit column).
Ik pretendeer hiermee niet een volledige opsomming te hebben geven. Het idee moge duidelijk zijn.
Welke signalen herken jij nu op dit moment bij jezelf en welk cijfer zou je eraan toekennen?
Het cijfer 1 staat voor weinig last en het cijfer 10 staat voor extreem veel last. Heb je al eens met iemand hierover gesproken? Bijvoorbeeld met je huisarts?
Op welk gebied kun je nu, per direct, al een aanpassing maken wat al een verschil maakt? Zelfs iets kleins kan al het verschil maken en een aanmoediging zijn om door te pakken en beter voor jezelf te gaan zorgen.
Er is ook een andere vraag die ik altijd stel. In welke categorie merk je de signalen het éérste op en ben je bereid deze te negeren? Die vraag maakte gisteravond een ietwat schuldbewuste blik los op het gezicht van een cliënte en ze begon te lachen. Ze wist precies waar het aan schortte. Dit is namelijk valkuil nummer 1. Je negeert de signalen gewoon. Doet alsof ze er niet zijn. Denkt dat het wel meevalt. Als ik maar even mijn tanden erin zet dan … En soms is dat waar. Soms moet je nog even je tanden erin zetten en kun je op wilskracht de top van de berg bereiken. En daarna neem je voldoende tijd om te herstellen voordat je weer aan iets anders begint. Maar als er een discrepantie is tussen wat er van je gevraagd wordt en de kennis en vaardigheden die je hebt om aan die eisen te beantwoorden. Dan komt er alleen nog maar meer spanning bij. En als er te veel spanning is, te veel lawaai, dan kan de neocortex zijn werk niet meer doen. Dan is je verstand niet meer helder. Je gaat verder op de automatische piloot ,niet beseffend dat het eigenlijk tijd is om even te stoppen en te evalueren.
Wat is de rol van mindfulness in dit alles?
Bewustwording van wat er werkelijk speelt en hoe jij daarop reageert. Leren hoe je goed voor jezelf kunt zorgen en het besef dat anderen er ook baat bij hebben als jij je grenzen goed weet te bewaken.
Om met de woorden van een cliënte te spreken: ‘Het lijkt wel of we altijd iets te doen moeten hebben. We weten niet meer hoe we moeten lummelen en hoe fijn het kan zijn om te mijmeren.’ In plaats daarvan is er piekeren en zijn er zelfverwijten als je even pauzeert. In plaats van gevoelens van rust, neemt gejaagdheid toe.
Het doel van mindfulness is niet om zoveel mogelijk in de zijn-modus te vertoeven. Dat zou ook niet goed zijn want dan krijg je nooit iets gedaan. We hebben die doe-modus absoluut nodig. Maar als je vaak, of vrijwel continue signalen van je alarmsysteem negeert, blijft het gevaarsysteem actief en krijgt het zorgsysteem geen kans. Dat zorgsysteem heb je nodig om tot rust te komen, om te kalmeren. Er zijn in het programma van praktijk Jij bent Oké twee mindfulness trainingen opgenomen. Beiden zijn ook individueel te volgen. Doorgaans worden berichten binnen 24 uur beantwoord. Volgende week kan dit iets langer duren voordat je antwoord krijgt. Ik ben een aantal dagen in Leuven voor bijscholing aan de KU Leuven over mindfulness door prof. Mark Williams.
Heb je interesse in onze nieuwsbrief meld je dan hier aan.
Agenda
29 september start er een nieuwe groep met een mindfulness training.
– Lisette –
In de rubriek ‘Mindfulness’ schrijft Lisette Poell over haar werk in de praktijk ‘Jij bent Oké’. Ze geeft tips hoe Mindfulness te integreren is in het dagelijks leven. Lisette is gediplomeerd coach/counselor en Mindfulness Based Cognitive Therapist/trainer en is aangesloten bij de beroepsorganisatie NOBCO. Naast (online) coaching geeft ze trainingen en workshops op het gebied van Mindfulness, communicatie en intuïtief schrijven. Ze werkt vanuit verschillende locaties. In haar werk betrekt ze, waar mogelijk, de natuur. Nieuwsgierig geworden? Kijk op de website www.jijbentoke.nl en ook op Facebook , LinkedIn en ook op Instagram. Je vindt haar profiel ook op Coachfinder, een initiatief van Psychologie Magazine. Heb je een vraag of opmerking stuur me een mail.
Geef een reactie