Tijdreis: Vijfhoek

De vergelijking van het oude en nieuwe straatbeeld is een mengeling van nostalgie, herinnering, spijt en herkenning. Voor deze aflevering van ‘Tijdreis’ hadden we deze aflevering nog op de plank liggen. Alfons Bruekers nam een duik in het archief van de Stichting Geschiedschrijving Nederweert en leverde een oude foto en het bijbehorende verhaal.

Vijfhoek
De ‘Vijfhoek’ is een vrij jonge benaming voor de kruising van Julianastraat, St. Rochusstraat, Hulsenweg, Ospelseweg en Smisserstraat. Op de laatste na zijn het allemaal wegen van een na-oorlogse oorsprong. Behalve de Smisserstraat, die ooit de verbindingsweg tussen Nederweert en Helden was en later met Kelpen en Leveroy.

Bleekveld
Het is hier historische grond. Niets is er meer dat er aan herinnert, maar ooit lag hier een grote natuurlijke waterplas, de Rochuskuil genaamd. Op de randen van die waterkuil, die geprezen werd om zijn zuivere water, lagen de gemeentelijke bleekvelden. De huisvrouwen van de Kerkstraat, Staat en Budschop kwamen hier wekelijks naar toe om de lakens in het water te spoelen en vervolgens te laten drogen en bleken op het gras er omheen. Dat ging niet altijd probleemloos, want naburige eigenaren plantten er bomen en door de schaduwwerking was rond 1775 een groot conflict geboren. Dat leidde tot een scheuring in de dorpsgemeenschap met jarenlange processen over en weer. Aan die discussies kwam een onverwacht en ongewenst einde in 1820. Toen werd namelijk het kanaal Zuid-Willemsvaart gegraven, pal ten westen van de kuil. En wat men gevreesd had, gebeurde. De waterhuishouding in dit gebied werd drastisch veranderd en de kuil kwam plotsklaps leeg te staan. Later veranderde zij in een stortplaats en een bosje met populieren. Ongeveer een eeuw geleden werd daar de Harmoniezaal gebouwd, later de Riva-zaal. En de rest is geschiedenis.

Tijdreis

[image-comparator left=”https://www.nederweert24.nl/wp-content/uploads/2020/08/vijfhoek-oud-scaled.jpg” right=”https://www.nederweert24.nl/wp-content/uploads/2020/08/vijfhoek-nieuw-scaled.jpg” width=”100%” classes=”hover”][/image-comparator]

‘Smis’
Kijk eens goed naar de oude foto, die gemaakt is in 1959. Geheel rechts is men begonnen met de afbraak van de voormalige schoenmakerij van Van Nieuwenhoven. Vierhonderd jaar geleden was dit een smederij, een ‘smis’, waaraan de Smisserstraat haar naam te danken heeft. In 1950 werd het pand bewoond door Jan van Grimbergen (Jan van Vissers Pier) en Dorus Huijerjans (Dorus van Weevers Graadje). In 1962 bouwde Jan Bruijnaers er een nieuw pand, dat inmiddels ook alweer geschiedenis is.

Het witte pand op de achtergrond, helemaal in de verte, was ooit leerlooierij Van Nieuwenhoven. Vanaf 1862 was hier bakkerij Simons en later die van Zjang en Pierre Poell gevestigd. In 1941 werd hier een nieuw pand gebouwd. Al enkele decennia is er een kapsalon en het is een van de weinige panden die de onveranderlijke factor zijn op de beide foto’s van oud en nieuw.

Nog een detail uit de oude foto, aan de linkse zijde. Boven de bomen torent daar een fabrieksschoorsteen. Die markeert de plek van Stoomzuivelfabriek St. Lambertus, een van de grotere coöperatieve zuivelverwerkingsorganisarties die ruim een eeuw geleden in Nederweert ontstonden. Ik val in herhalingen, maar ook dat is inmiddels al weer lang voorbije geschiedenis.

Alfons Bruekers

Stichting Geschiedschrijving Nederweert