Een tijdje geleden ging ik even op en neer naar Museum Bronbeek in Arnhem, tezamen met mijn nieuwe begeleidster. Om te kijken naar het koloniale verleden dat Nederland vroeger op Indonesië had gehad, alvorens dat land in 1942 werd bezet door Japan en wat dus het einde werd van de Nederlandse koloniale bezetting overzee. Ik had het boek ‘Bloedsteen’ van Bernice Berkleef gelezen en wilde ook eens weten hoe het nou zat met dit koloniale overheersing door Nederland.
Werner Bloemers
Bronbeek is overigens ook een verzorgingstehuis voor ex-militairen. Dus als u 65 plus bent, alleen door het leven moet gaan en graag over oorlogen wilt praten, kunt u daar terecht. Maar om dit feitje even achterwege te laten: het sloeg natuurlijk nergens op, wat Nederland zich tijdens hun koloniale bewind op Indonesië en Suriname mocht toe-eigenen. Nederland was in vroeger tijden gewoon een grootmacht die vooral die macht wilde vasthouden, wat dan ook wel weer te begrijpen valt. Maar wat eigenlijk gewoon een schandevlek in de Nederlandse geschiedenis mag worden genoemd. Daar zijn de meningen wel over verdeeld.
Natuurlijk begrijp ik dat Kick Out Zwarte Piet elk jaar er weer voor wil zorgen dat Zwarte Piet in de prullenbak wordt gesmeten, want dat is ook weer zo’n teken uit het koloniale verleden dat Nederland zo foeilelijk heeft volbracht. Ik ga binnenkort een keer naar het Surinaams Museum, om mij in deze materie over Suriname in te kunnen leven. Het zorgt ervoor dat het begrip voor landen die onder de Nederlandse heerschappij zwichtten, alleen maar zal toenemen. De nieuwsgierigheid moet alleen moet alleen maar gevoed blijven.
Ja, hier in Ospel hebben we dat soort fratsen gelukkig niet. De Ospelnaar, zoals ik die ken, is zich bewust dat de ene persoon iets van dat heeft en de ander weer dat. Vandaag was het ook weer een leuke intocht van de Sint, met busje en al. Als ik de foto’s en het verslagje immers mag geloven. Men doet hier zijn best om alles soepeltjes te laten verlopen. Er is geen haast bij. Het gaat tenslotte om kinderen, of ze nu uit Ospel of uit een andere plaats komen. Men doet hier niet te moeilijk tegen elkaar en groet mekaar gewoon naar behoren. Samen maken we er gewoon een feest van!
Ik vraag me toch weleens af: hoe was het nou, 100 jaar geleden – tijdens het Interbellum – als de Sint in Ospel aan kwam varen? Of als er na de mis op zondag iedereen wat ging drinken biej Teune, tegenover de kerk? Ja, in die tijd reden er nog niet zoveel auto’s rond en was de benenwagen in elk geval het beste alternatief, voor wat transport betreft. Het zou wel mooi zijn om iets te kunnen bedenken, waardoor men een beter gezicht zou hebben over 100 jaar geleden. Hoe de mensen toen leefden, hoe streng de nonnen en broeders toen waren voor de leerlingen … hoe hard het leven toen was. Of daar nog weleens bij stil wordt gestaan, weet ik niet. Men leeft in het nu. Wat vroeger geweest is, of het nu wel of geen schandevlek voor Ospel mocht zijn, is geweest. Het kloeester, wat eigenlijk de ultieme belevingswereld van het oude Ospel mocht zijn, is immers ook alweer lang ter ziele. In mijn jeugd ging ik er nog graag op woensdagmiddagen in boeken zitten snuffelen.
Eigenlijk zou men hier in Ospel een museum over het dorp zelf moeten hebben. Een leuke ruimte, waar ook plek zou zijn voor diverse kunstenaars. Want die zijn er genoeg en moeten hun plannen vorm kunnen geven. En dan die verschrikkelijke Tweede Wereldoorlog, wat was er toen hier in het dorp veel gebeurd. Daar zou ook aandacht aan kunnen worden besteed, naast de prachtige boeken die al zijn geschreven. Maar waar te beginnen? Ach, ik bedacht me dat allemaal een tijdje geleden.
Wat niet is, kan immers nog komen.
Werner Bloemers, november 2025
2 Reacties
Werner, ken je het juhileumboekje van pastoor Arts, 100 jaar Parochie Ospel, in 1964 uitgegeven?
Op zich een leuk stukje wat Werner Bloemers heeft geschreven, maar ik moet toch wat kanttekeningen zetten bij het zogenaamde “Nederlandse koloniale verleden”.Zoals een ieder met een toetsenbord en beeldscherm kan zien is dat “ons” koloniale verleden begon met het oprichten van twee grote handelsondernemingen, waarin een ieder – Nederlander of niet – aandelen kon kopen.Ik heb het natuurlijk over de “Verenigde Oost-Indische Compagnie” (VOC) en “West-Indische Compagnie” (WIC).De eerste richtte haar handelsactiviteiten op Azië en vooral het gebied wat nu Indonesië is geworden en de laatste op het Caribisch gebied en Zuid-Amerika en dan vooral Brazilië.De Nederlandse Staat, dus de Nederlandse burger, had weinig op met beide handelsondernemingen.Het waren particuliere ondernemingen, zij het dat ze naar believen troepen (huurlingen) konden werven en zo hun handelsbelangen/posten desnoods met geweld konden verdedigen.Met al die piraten, van welke nationaliteit ook,was het handig hun handelsschepen van het nodige geschut te voorzien om zo hun koopwaar – ook mensen – te verdedigen tegen grijpgrage handen.Vooral de VOC wordt gezien als het eerste globale bedrijf en in haar hoogtijdagen was ze een machtsfactor van belang, maar evengoed een particulier bedrijf, waar het Nederland – de Overheid – van destijds als staat niks mee van doen had.Het Nederland van de 16de, 17de, 18de en een stuk 19de eeuw werd bestuurd door een elite (90%) had niks in te brengen.Wat wel gezegd moet worden is dat die elite (<10% van de bevolking) ook vaak belangen had bij de VOC/WIC en als er weer eens mot was met de Engelsen, Fransen of Spanjaarden, werd de Staatse vloot aangevuld met bewapende VOC en WIC schepen.Met de invoering van het algemeen kiesrecht in 1917 (vrouwen in 1919) verloor de elite haar macht en pas vanaf toen kan men zeggen dat Nederland als geheel een koloniaal erfgoed had, want voor die tijd was maar een kleine minderheid betrokken bij het koloniale gebeuren en stond de rest er – vooral financieel – helemaal buiten.Wie zegt dat Nederland met winsten uit haar overzeese koloniën de Amsterdamse grachtengordel heeft gebouwd, slaat de plank helemaal mis.Niet Nederland heeft die grachtengordel gebouwd/gefinancierd, maar de (groot)aandeelhouders van de VOC en WIC.Moet ik me als Nederlander schamen voor iets waarin ik – en mijn voorouders – geen enkele rol in heb gespeeld ? De VOC ging in 1799 failliet gevolgd door de WIC in 1791 en werden – inclusief hun schulden – overgenomen door de Nederlandse Staat om te voorkomen dat de Britten, Fransen en overige gegadigden er mee aan de haal gingen.Een ruw weg 150 jaar hadden we toen een koloniaal imperium, maar de grondvesten er van werden gelegd door particuliere ondernemers die vaak zo rijk werden dat tot op de dag van vandaag er in Amsterdam families zijn die al eeuwen niks uit hoeven te voeren door de vlijt van een verre voorvader.Ik ga hier niet ontkennen dat we als Nederland geen koloniaal verleden hebben, maar dé Nederlander kwam pas om de hoek kijken toen we de failliete boel van de VOC en WIC overnamen.Alle misstanden van vóór die datum komen voor rekening van de aandeelhouders van de VOC/WIC, die gemakkelijk opgespoord kunnen worden, want hun namen zijn terug te vinden in de bewaard gebleven archieven van zowel de VOC als WIC, dus als er mensen zijn die vinden dat we de inwoners van onze voormalige koloniën wat schuldig zijn, verwijs ik hen daar naar toe en neem een stofkapje mee, want het stof ligt centimeters dik op die archiefstukken.