De start van een Heilig Jaar

Urbi et orbi’, oftewel ‘voor stad en wereld’. Zo luidt traditioneel de zegen die de Paus uitspreekt tijdens kerkelijke hoogtijdagen zoals Pasen en Kerstmis of een Heilig Jaar. De uitspraak moet benadrukken dat wat de Paus zegt niet vrijblijvend is, maar bindend voor de stad Rome en rest van de wereld. De vriendelijkere toevoeging ‘bedankt voor de bloemen’ is natuurlijk pas van veel latere datum.

Heilig Jaar

De benaming Heilig Jaar staat voor de middeleeuwse traditie die inhoudt dat elke 50 (later elke 25) jaar een pelgrimstocht naar Rome plaatsvond. Het aanstaande jaar 2025 is weer zo’n Heilig Jaar, dat naar verwachting zo’n 35 miljoen pelgrims op de been zal brengen. Afgelopen Kerstavond werd het jaar officieel door paus Franciscus geopend. Met een tocht naar Rome kan volledige kwijtschelding van alle zonden verkregen worden. Vroeger was vereist dat men tenminste vijftien dagen in Rome verbleef. Elke dag moesten dan de vier belangrijkste kerken en andere heilige huizen van Rome bezocht worden. Vooral veel biechten, was het devies. Tegenwoordig zijn de regels nogal versoepeld; volstaan mag worden met één kerk, en door wie er van houdt kan zelfs via virtual reality een pelgrimage in eigen huis worden gemaakt.

Erfenis
De eerste Nederweertenaar van wie deelname aan een Heilig Jaar bekend is, is Thomas Stroucx. Deze 24-jarige ongehuwde jongeman woonde op de Waatskamp. In 1749 was hem een grote erfenis ten deel gevallen. Samen met meer dan een miljoen andere pelgrims bezocht hij Rome in het Heilig Jaar 1750. Of hij geheel uit brave motieven handelde is zeer twijfelachtig. Maria Simons, het Ospelse meisje waar hij verkering mee had, was namelijk van hem zwanger geraakt. Stroucx had dus wel heel wat te biechten.

Bevrucht
Een paar dagen na hun ‘heijmelijcke en buijtenspoorighe conversatie’ (kortweg: stiekeme seks) vertelde Thomas aan Maria zijn plan om naar Rome te reizen. Een onderneming die in die tijd zeker niet zonder risico was. Maria was ‘bevreest bevrucht te sijn’ en zag zich in dat geval als aanstaande ongehuwde moeder al fluiten naar de erfenis van haar verongelukte partner. Stroucx mocht daarom niet vertrekken voordat hij verklaard had dat, als hij onverhoopt niet terugkeerde, het kind de erfenis zou krijgen. Gelukkig voor allen keerde Stroucx heelhuids terug uit Rome. In augustus 1750 trouwde hij alsnog met zijn op dat moment hoogzwangere bruid en kort daarna werd een dochter geboren.

Zouaven
Met geheel andere doelstellingen ging Frans Koolen naar Rome. Hij was zouaaf en maakte, als een van de 3181 Nederlanders, deel uit van het katholieke vrijwilligersleger. Dat moest de Kerkelijke Staat beschermen tegen de aanvallen van de koning van Italië en zijn bondgenoot Garibaldi. Het leger bestond uitsluitend uit ongehuwde katholieke jongemannen. De zouaven versloegen Garibaldi in 1867 maar in 1870 werd de Kerkelijke Staat alsnog onder de voet gelopen en werd het zouavenleger ontbonden.

Vreemde krijgsmacht
Koolen overleefde de oorlog en kreeg een pauselijke onderscheiding. Bij Koninklijk Besluit van 1880 werd hem het recht verleend om zijn ereteken in het openbaar te dragen. Dat was niet vanzelfsprekend. Koolen had namelijk, door dienstneming in een vreemde krijgsmacht, zijn Nederlanderschap verspeeld. Hij vestigde zich in 1875 als winkelier in de Brugstraat in het pand dat in de jaren ’80 van de vorige eeuw door brand verwoest werd en bekend stond als café ’t Babbeltje. Maar dat was weer een heel ander heilig huisje.

Voorspoedig
De Erfgoedgemeenschap Nederweert wenst alle Romepelgrims maar ook zeker de thuisblijvers niet alleen een heilig, maar ook zalig en voorspoedig nieuw jaar toe.

Erfgoedgemeenschap Nederweert | Alfons Bruekers

De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vijf organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh, de Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert en de Stichting Historisch Onderzoek Weerterland (SHOW). Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals dialect, genealogie, historische tradities en folklore.